Transcript van tv programma Focus NPO2 NTR 22 februari 2018 Onverklaarbaar Oververmoeid

Transcript door Lou Corsius

 

Regisseur: Jeroen Kortschot

Presentatoren: Elisabeth van Nimwegen, Diederik Jekel

Céline Corsius

Licht is aan

 

Iselle Corsius

U kunt net zo goed naar de slager gaan met dit probleem. Het is een uit de hand gelopen puberteit.

 

Lou Corsius

Je moet weer zelf actief worden. Doe maar even.

 

Jos van der Meer

Mensen met chronisch vermoeidheidssyndroom zijn door de medische professie niet goed opgevangen in de afgelopen honderd jaar.

 

Voice over

ME ook bekend als het Chronisch vermoeidheidssyndroom stelt de medische wereld voor

een raadsel.

 

Céline Corsius

Even zitten….

 

Leader

Anil van der Zee

Eeh, eheh. Ouwe man. Eh, poehh.

 

Voice over

Dit is de 39-jarige Anil van der Zee. Op verzoek van Focus filmt hij zichzelf omdat hij geen bezoek kan verdragen. Anil lijdt aan ME, hij wordt ziek van iedere inspanning, en tal van andere klachten zonder duidelijke lichamelijke oorzaak. Anil heeft geen andere ziekte en is ook niet psychisch gestoord, maar de geneeskunde heeft hem alleen de hulp van een psycholoog te bieden. Eén keer per dag bezoekt Anil de WC en de keuken van zijn woning. Langer kan hij niet rechtop staan. Te veel licht en een beetje geluid maken hem doodziek. En eenmaal terug in bed of op de de bank moet hij een paar uur uitrusten.

Voice over

Anil was danser van beroep en topfit. Maar in 2007 werd hij ziek en ondanks een hele serie lichamelijke en psychische behandelingen veranderde een sportieve jongeman in een wrak. Het proberen te vechten tegen de uitputting hielp niet. Hij werd er juist zieker van. Totdat hij zo ziek werd dat hij vrijwel de gehele dag plat moet liggen en geen licht en geluid meer kan verdragen. Anil is ernstig gehandicapt, maar de consensus is dat Anil zichzelf door verkeerde gedachten ziek zou houden.

 

Anil van der Zee

Je voelt je nooit helemaal normaal, nooit! Je voelt je elke dag alsof je een griep hebt en elke elke kleine inspanning dat een beetje te veel is dat verergert het viervoud, tienvoud, is gewoon eh en het is ook niet dat je je moe voelt na inspanning, je voelt je echt ziek. Dat is echt een groot verschil. Gewoon, nee je ziet het aan mij eh … ik ben de draad weer even kwijt. Ik stop eventjes.

 

Frans Hupperts

Een hele goeie vriend. een hele aardige jongen, die zorgt voor het boodschappen doen, dat is een ook een hele klus (gestommel) D’r is een groepje mensen dat bij toerbeurt kookt, dan wordt het ingevroren en dan wordt het hier in de diepvries gezet.

Ik heb hier een bedje gemaakt voor hem

 

Diederik Jekel

In de badkamer?

 

Frans Hupperts

Ja, omdat het lawaai van boven van de kinderen zo intens is.

 

Diederik Jekel

En dat geloop en dat gespring van kinderen?

 

Frans Hupperts

Ja.. ja dat kan hij gewoon niet hebben, met de koptelefoon zelfs. Dus dit is de enige plek in het huis waar dat gestamp minder groot is. Dus, en een kind kun je niet verbieden heen en weer te lopen.

 

Diederik Jekel

Nee

 

Frans Hupperts

En we zijn nu aan het kijken of hij toch kan verhuizen naar een rustiger plek met een lift. Nou ja, dat is toch aan de gemeente, dat is, ze geven niet thuis.

 

Diederik Jekel

Dat is dus echt puur met vrienden door (..) en wind. Is er niet een thuiszorg of..

 

Frans Hupperts

We hebben één keer geprobeerd om één uur thuiszorg te krijgen om de noodzakelijke schoonmaak te doen en toen kregen we van de gemeente antwoord dat het niet in het belang was van Anil dat hij hulp zou krijgen omdat dat zijn revalidatie in de weg zou staan.Nou ja, weet je…

 

Diederik Jekel

Zou het opruimen in zijn huis hem niet helpen?

 

Frans Hupperts

Nee, nee, als hij zelf zou opruimen en stofzuigen zou dat zijn herstel bevorderen. Dat is het antwoord dat we kregen. Je zou toch niet tegen iemand die invalide is en in een rolstoel zit zeggen ga zelf stofzuigen hè. Dan leer je weer lopen. Zo absurd is de hele situatie. Alleen omdat het zo’n miskende groep patiënten is en een ziekte die niet begrepen wordt en op deze manier op dit moment volledig verkeerd vanuit een verkeerde hoek benaderd wordt naar mijn mening. Ik ken Anil al 30 jaar. Hij is een volstrekt sterke persoonlijkheid die niets liever wil als morgen opstaan en direct weer met zijn leven verder gaan.

 

Voice over

ME is al vijftig jaar onderzoekers te snel af. Steeds als denken een oorzaak gevonden te hebben, blijken hun resultaten toch niet te kloppen.

 

Diederik Jekel

U heeft vele jaren onderzoek gedaan, wat heeft u allemaal voor kandidaatoplossingen voorbij zien komen?

 

Jos van der Meer

Het begon eh met toxoplasmose, daarna kwam Epstein Bar virus, daarna kwamen de enterovirussen,

 

Diederik Jekel

Steeds dacht men eureka dit is het en bleek het gewoon achteraf ergens een foutje te zijn en..

 

Jos van der Meer

De tragiek is dat veelal de oorspronkelijke ontdekking te vroeg van het dak gekraaid werd. We hebben het gevonden zonder dat er echt solide eh eh onderzoek was gedaan, een onpartijdig onderzoek, een tweede onderzoek, een tweede cohort en noem het maar op.

 

Voice over

Bij gebrek aan duidelijke lichamelijke oorzaak blijft ME het terrein van de geestelijk gezondheidszorg. Honderd jaar geleden werd in Oegstgeest deze kliniek gebouwd voor de behandeling van mensen met zenuwzwakte of neurasthenie zoals het toen heette Eerst werden mensen met elektriciteit behandeld om ze weer sterker te maken, maar toen deed de psychotherapie z’n intrede.

 

Elisabeth van Nimwegen

Waar hadden de mensen die hier terechtkwamen last van?

 

Joost Vijselaar

Nou in de eerste plats van ehm oververmoeidheid en uitputtingsverschijnselen. Ze konden het gewone leven bij wijze van spreken op die manier niet meer aan. Het kon niet aangetoond worden met een microscoop of dergelijke. Men sprak van een functionele kwaal en men behandelde het ook met lichamelijke middelen in eerste instantie. Maar gaandeweg eh langs de weg van onder andere behandeling via hypnose van veel van deze verschijnselen, waarbij men de kwalen weg suggereerde in zeg maar de hypnotische slaap, begint men ook in gesprek te raken met patiënten en dat ontwikkelt zich gaandeweg tot psychotherapie. En dan worden ook de verklaringen veel minder gezocht in de biologie, in die zenuwen zelf, maar in de psyche en dan verandert het geleidelijk van de neurasthenie die het was eerst in psychoneurose en dan in de neurose en dat wordt een psychisch verschijnsel, een psychische kwaal met veelal ook psychische symptomen.

 

Voice over

En nog steeds is psychologie de voorgeschreven behandeling. Bij het Nederlands kenniscentrum voor chronische vermoeidheid van het AMC in Amsterdam gaan ze ervan uit dat een lichamelijke behandeling zinloos is en dat alleen de psychologsiche behandeling helpt.

 

Gijs Bleijenberg

Zo iemand met het chronisch vermoeidheidssyndroom heeft een hele historie achter de rug. U weet, de definitie geeft ook aan, het bestaat tenminste al een half jaar. En die is daar dus zo in komen te zitten dat hij daar niet meer uit kan. Het is begonnen met een.. vaak een biologische oorzaak.

 

Diederik Jekel

Maar de biologische component die is weg in ieder geval?

 

Gijs Bleijenberg

De oorspronkelijk..de oorspronkelijke aanleiding is weg. Die is niet meer actief.

 

Diederik Jekel

En met cognitieve gedragstherapie, hoeveel kan je daarmee bereiken? Kan je mensen helemaal genezen wat dat betreft?

 

Gijs Bleijenberg

Ehm…., mensen kunnen weer hun doelen bereiken.

 

Voice over

Stevig oefenen en hulp van een psycholoog, daarmee kan je ME en chronsich vermoeidheid overwinnen. Ilse Schoonderveld had geen ME, maar was wel chronisch vermoeid. Ze is ervan overtuigd dat ze haar lichamelijke klachten met positief denken heeft overwonnen.

 

Ilse Schoonderveld

Iedereen is moe, maar als je chronisch vermoeid bent dan dan is alles is te veel. En dan kun je niet begrijpen dat je bijvoorbeeld koffiedrinken met de buurvrouw, dan ben je misselijk, dan ben je fysiek misselijk van of je gaat naar de supermarkt. Ik ik moest dan bijvoorbeeld toch naar de supermarkt en al die beelden flitsen lang je heen en je denkt (toont braakbeweging) mag ik braken en ik liep, ik nam daar soms mijn kinderen mee naar de supermarkt

 

Diederik Jekel

Je was echt misselijk

 

Ilse Schoonderveld

Ja! Nam ik mijn kinderen mee en dan ging ik aan het karretje staan en dan keek ik alleen maar naar mijn boodschappenlijstje en dan zei ik: een komkommer, twee kilo…(lacht) omdat jezelf die die inspanning, gewoon een tripje naar de supermarkt is al te veel.

 

Diederik Jekel

Kijk, misschien ga ik wel iets onaardigs zeggen hoor, maar heb je die klachten dan onbewust zelf erger gemaakt? Door bepaalde handelen, manier van gedragen of perspectief of wat dan ook?

 

Ilse Schoonderveld

Nee, ik denk niet dat je je klachten erger maakt. Ik denk wel dat je ehm ehm door de manier, en dat leer je in een cognitieve gedragstherapie, dan leer je wat gebeurt er? Ik heb nu klachten ehm ik ga in bed liggen ik ga niks meer meer doen, je je gaat eh je gaat oplossingen zoeken van je weet, denkt dat ze werken en in cognitieve gedragstherapie leer je om andere dingen te doen juist. Ik ehm heb nog steeds bijvoorbeeld, ik ga nog steeds 3 tot 4 keer in de week een uur wandelen. Als ik moe ben, trek ik mijn schoenen aan n ik ga wandelen en ik knap op. Je kunt wel een omslag maken, je kunt het omdraaien je kunt er weer doorheen komen en daar heb je trucs voor nodig en ik had die mijzelf nooit aan kunnen leren. En dankzij cognitieve gedragstherapie ehm heb ik nu een soort EHBO met tools die voor mij werken.

 

Voice over

Maar de psychologische behandeling werkt helaas niet voor iedereen. Meer dan de helft van de patiënten blijft ziek en een deel gaat na behandeling zelfs achteruit. Céline Corsius was tien jaar oud toen een virusinfectie haar leven veranderde. Gedurende de afgelopen 17 jaar tijd werd ze na iedere inspanning steeds zieker. 23 uur per etmaal ligt ze in het donker in bed.

 

Céline Corsius

Ik heb net even met de kat gespeeld en dat was eigenlijk een beetje te veel. Dan krijg ik last van mijn hart, dan ga ik zweten en dan moet ik even heel rustig blijven liggen.

 

Voice over

Céline is nu volwassen, maar wordt verzorgd door haar ouders.

 

Lou Corsius

Zo? (doet oefeningen met Céline)

 

Céline Corsius

Mag iets meer weerstand

 

Lou Corsius

Iets meer weerstand? Zo?

 

Céline Corsius

Ja ja dat is genoeg

 

Lou Corsius

Duw maar…

 

Voice over

Die zagen hoe ze niet beter, maar juist slechter werd van de psychologische behandeling die Celine kreeg in een revalidatiecentrum.

 

Iselle Corsius

Wij wisten dat Céline ziek was, want wij hebben heel duidelijk gezien dat er een moment was waarop ze ziek werd toen ze tien jaar was. Wij hebben gezien dat ze de jaren daarna steeds zieker werd. En in het revalidatiecentrum heeft Céline geleerd: wat jij voelt als vermoeidheid, dat is maar een gevoel. Daar moet je anders over leren denken. Jij kunt heus wel beter. Vermoeidheid heeft zijn signaalfunctie verloren voor jou. Je moet daar gewoon anders over denken. Dus je kunt je vermoeid voelen ehm, maar je moet toch dingen gaan doen.

 

Lou Corsius

Maar er zat toch wel een tegenstrijdigheid in. Als ze bijvoorbeeld ehm in de zaal aan het hardlopen was en ze gaf aan van ehm ik hou het niet meer vol, dan werd gezegd van ehm nee je hebt afgesproken zoveel minuten. Dus je moet door blijven gaan.

 

Iselle Corsius

Of bijvoorbeeld bij het zwemmen; ze moest dan een bepaalde tijd in het zwembad, in het water zijn en bijvoorbeeld, ik weet het ook niet meer precies, na tien minuten zei Céline: ik kan het niet meer volhouden. Moest ze toch in het water blijven en mocht ze er niet uit. Want de afspraak was dat het zo en zo lang zou duren en ze noemden ook het woord onderhandelen. Op het moment dat Céline dus aan het revalideren was, de activiteit aan het doen was, mocht er niet meer over onderhandeld worden. Dus je moet aan de ene kant zeggen: nu red ik het niet meer, en tegelijkertijd als je dat dan doet, wordt dat gelabeld als dat je probeert te onderhandelen.

 

Lou Corsius

Ze was begonnen in september en dit speelde in december. Als ik het goed heb 5 december ongeveer? Ehm en toen zei de revalidatiearts van ehm dit is geen revalidatie meer. En ehm we gaan dit niet doorzetten als revalidatiebehandeling, dat moet stoppen.

 

Iselle Corsius

U kunt net zo goed naar de slager gaan met dit probleem.

 

Jeroen Kortschot

Ja, hij stond met lege handen..

 

Iselle Corsius

Ja, je hebt geen fysiotherapie nodig. Je moet gewoon weer zelf actief worden en gewoon naar school gaan

 

Jeroen Kortschot

Dat was het verhaal..

 

Iselle Corsius

Dat was het, het was een uit de hand gelopen puberteit.

 

Lou Corsius

Je moet weer zelf actief worden. Doe maar even.

 

Voice over

Lang niet iedereen knapt op van cognitieve gedragstherapie. En er zijn aanwijzingen dat sommige mensen er zelfs schade van ondervinden. Daarom wordt in Amerika de therapie niet meer geadviseerd.

 

Iselle Corsius

Leest Céline voor

 

Voice over

Het bewijs voor de werkzaamheid van gedragstherapie bij ME in de wetenschappelijke literatuur is niet sterk. Zoals vaak bij dit soort studies worden uiteenlopende definities voor vermoeidheid, verbetering en herstel gebruikt. Het is moeilijk om placebo-effecten uit te sluiten, en als patiënten de therapie niet afmaken wordt meestal niet onderzocht waarom ze stoppen met de behandeling.

 

Diederik Jekel

Misschien zijn dat wel degenen die heel veel last krijgen van de therapie. Dat, als er niks over gezegd wordt,

 

Gijs Bleijenberg

Nou dat probeer ik net..

 

Diederik Jekel

hoe weet je dan dat dit de beste oplossing is?

 

Gijs Bleijenberg

Nee, maar u hoort mij niet zeggen dat dit nou de enige en de beste oplossing is. Maar het is wel op dit moment …

 

Diederik Jekel

Het is de preferred treatment

 

Gijs Bleijenberg

Op dit moment is dit de enige behandeling die ehm talloze malen inmiddels die effectiviteit heeft aangetoond. We hebben mensen thuis bezocht die bedlegerig waren… Hebben we ook behandeling aangeboden, maar wilden geen behandeling.

 

Diederik Jekel

Waarom niet?

 

Gijs Bleijenberg

Ja, moet je hun vragen. Ik denk omdat de angst om eh zeg maar te verliezen wat ze nu hadden ehm namelijk een stabiele situatie, en dat kan ik nog begrijpen ook, om die te verliezen.

 

Céline Corsius

Soms zeggen mensen weleens: ik wou dat ik de hele dag in bed kon liggen. Maar dat is helemaal niet fijn, want ik heb overal pijn en ik kan geen goede houding vinden en alles ligt vervelend. Alle matrassen, het maakt niet uit.        Pff, even zitten

 

Lou Corsius

Waar ik altijd vanuit ging ehm dat is als een bepaalde behandelmethode onderzocht is, dan is mijn simpele gedachtegang altijd geweest: dit is wetenschappelijk onderzocht, dat deugt dat is goed bekeken en dus dat nemen we aan. Dus als je dan als behandelaar in volle overtuiging deze behandeling gaat geven en je maakt je cliënten of je patiënten wel slechter, ja dan is dat buitengewoon ernstig. En ik vind, dan kan ik het de behandelaar eigenlijk niet kwalijk nemen. Want die heeft zich gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en die zou moeten mogen aannemen dat dat in orde is. Alleen: het is niet in orde.

 

Anil van der Zee

Zucht, zo, ehh, (…) hier heb ik alles staan. Bij mijn bed heb ik mijn magnetron. Dus er gebeurt heel weinig in de keuken. Al gebeurt liggend. (……mes….) normaal zou je dan even opstaan om een mes te pakken, maar ik moet dat echt niet gaan doen. Daar krijg ik dus ook dagen last van. En bij het kenniscentrum voor chronisch vermoeidheid, bij Pace ja wordt dat gezien als angst voor bewegen en onzin, wat dan ook. Dat, ze komen er steeds meer achter dat het biomedisch niet goed zit. Dat is gewoon hartstikke duidelijk al gewoon, geen gezeur. Het is allemaal preliminair maar het is wel duidelijk dat dat zo is.

 

Frans Visser

Nou, kom hier liggen

 

Diederik Jekel

Ja, schoenen aan/uit?

 

Frans Visser

Hoeven ehm schoenen hoeven niet uit. We gaan dus eerst liggen.

 

Voice over

Wij konden in Nederland maar 1 dokter vinden die mensen met ME medisch, dat wil zeggen lichamelijk wil behandelen.

 

Frans Visser

Dit is dus de bloeddrukmeter.

 

Voice over

Dr. Visser is cardioloog en hij richt zich op een kenmerkende eigenschap van ME patiënten: ze hebben een verstoorde bloedsomloop als ze rechtop gaan staan of zitten. En hierdoor worden ze duizelig, misselijk of zelfs verward.

 

Frans Visser

Ik ga altijd direct na het kantelen een vijftiental vragen stellen. En dat zijn allemaal vragen die betrekking hebben tot klachten van vermindering van de doorstroming van de hersenen. Nou de bekendste is: Duizelig?

 

Diederik Jekel

Nee

 

Frans Visser

Meer moe dan liggend geworden?

 

Diederik Jekel

Nee

 

Frans Visser

Oké

 

Diederik Jekel

Maar wat kunt u voor patiënten betekenen dan? Die dit systeem niet meer goed hebben.

 

Frans Visser

Nou dus dus d’r zijn ehm meerdere methoden om ehm en meerdere aanpakken om ehm om ehm de klachten te verbeteren. En de eerste is bijvoorbeeld een hele simpele dat zijn compressiekousen en die zorgen niks anders d’r voor dat het bloed weer vanuit de benen naar boven teruggaat. De andere tak is dus het voorschrijven van medicamenten. Er zijn dus, een hele bekende is fludocortison. Dat is in feite een middel dat de bloedbanen een beetje opvult. Houdt water en vocht vast en zout vast, waardoor ook de bovenkamer beter doorstroomd wordt.

 

Diederik Jekel

Dus dan heb niet vijf liter maar vijfeneenhalve liter in je vaten zitten bij wijze van?

 

Frans Visser

Ja, om maar te zorgen dat, het effect van de zwaartekracht blijft natuurlijk bestaan. Op die manier probeer je dat een beetje tegen te gaan.

 

Diederik Jekel

Je ziet toch dat er aangeraden wordt van je moet meer met gedragstherapie doen, maar u bent een van de weinigen die gewoon iets in medicijnen probeert.

 

Frans Visser

Als het werkt bij het grootste deel van de mensen, dan doe je dat toch?

 

Diederik Jekel

Maar waarom wordt er dan toch gezegd van ja weet je eigenlijk is gedragstherapie de enige eh way to go?

 

Frans Visser

Ja en dat komt puur en alleen enkel door het feit dat er gewoon veel te weinig onderzoek naar gedaan is en dus ook veel te weinig onderzoek naar medicamenten om te behandelen.

 

Voice over

In het academisch ziekenhuis in Groningen wordt nog wel onderzoek gedaan naar de oorzaak van ME. Nadat alle voor de hand liggende verdachten onschuldig zijn gebleken, kijken ze hier in de hersenen. In ons brein schuilt een nieuwe geheimzinnige verdachte. Doorgaans nuttige afweercellen worden sinds kort in verband gebracht met tot nu toe onopgeloste hersenziekten. Alleen in dit laboratorium maken ze een heel gevoelige radioactieve spoorzoeker, die kan detecteren of de afweer zich ten onrechte tegen de gezonde hersenen heeft gekeerd. De spoorzoeker werkt maar een paar minuten en moet dus snel geprepareerd worden en worden ingespoten bij een chronisch vermoeide patiënt. Als ze in Groningen kunnen bewijzen dat de afweercellen de boosdoeners zijn, kunnen ze de zaak tegen deze nieuwe verdachten rond krijgen.

 

Janine Doorduin

De hersenen hebben eigenlijk ook een eigen immuunsysteem dat zijn de microgliacellen en dat zijn cellen die eigenlijk in het brein in rust zijn. We noemen dat in rust, ze zijn eigenlijk continu de omgeving aan het scannen

 

Elisabeth van Nimwegen

Op verkeerde indringers, bacteriën virusjes die niet in onze hersenen thuishoren?

 

Janine Doorduin

Of algemeen schade. Bijvoorbeeld ook een hersenschudding of eh zwaar hersentrauma dan merken ze dat er toch iets mis is in het brein en dan worden ze actief en op het moment dat ze actief worden ja dan gaan ze naar die… dan gaan ze de hersencellen opzoeken die beschadigd zijn en dat gaan ze dan proberen te herstellen of als het zo erg beschadigd is dan gaan ze opruimen, dat is een beetje afhankelijk van de situatie.

 

Elisabeth van Nimwegen

Hoe komt het dat ze nu zo in de aandacht staan ineens?

 

Janine Doorduin

Ja dat heeft te maken met dat er ook steeds meer bekend wordt over die cellen en dat eigenlijk ook bij heel veel hersenaandoeningen en niet alleen bij ME, waar we dan verwachten dat het misschien wel een rol speelt, maar ook bij ziekten zoals de psychiatrische ziekten als schizofrenie, depressie, maar ook neurologische aandoeningen zoals Alzheimer, de ziekte van Parkinson zien we toch dat die microgliacellen iets doen. En bij elke ziekte is die rol dan weer anders maar ze spelen wel een belangrijke rol ehm in het ontstaan misschien, maar ook in het verloop van de ziekte.

 

Elisabeth van Nimwegen

En het herstel?

 

Janine Doorduin

En het herstel mogelijk ja.

 

Elisabeth van Nimwegen

Maar wat doen die microgliacellen dan bij ME-patiënten?

 

Janine Doorduin

Ja wat zou kunnen, is dat die microgliacellen actief zijn he in het brein en dat ze daardoor eigenlijk schade aanbrengen, die ze niet zouden moeten aanbrengen. Dat is een van de theorieën, en dat zou dan zijn in hersengebieden die bijvoorbeeld betrokken zijn bij nou ja, bij een bloeddruk waar patiënten veel last van hebben of bij andere nou ja aan klachten gerelateerde hersenaandoeningen.

 

Elisabeth van Nimwegen

Is dat dan een eerste stap naar een eventueel medicijn?

 

Janine Doorduin

Ja dat zou best kunnen, maar dan moeten we wel goed weten wat die microgliacellen doen in het brein. Ze kunnen namelijk ook iets goeds doen. Er zijn ook bepaalde microgliacellen die op het moment dat ze actief zijn dat ze dan goeie dingen doen. Dan wil je ze natuurlijk niet remmen. Maar stel dat ze, dat de ziekte wel dat de microgliacellen schade aanrichten in het brein, ja dan kun je ze misschien remmen en ervoor zorgen dat ze die schade niet kunnen aanrichten.

 

Voice over

Totdat de medische wetenschap ME heeft kunnen ontrafelen, zullen de patiënten moeten leren leven met hun klachten. Sommige revalidatiecentra proberen om patiënten meer te laten bewegen, maar ze letten erop dat mensen er niet zieker van worden.

 

Diederik Jekel

Hier in dit zwembad heb je heel veel baantjes gezwommen?

 

Hanneke Mentink

Ja, dat was wel mijn eerste gedachte. Gewoon continu baantjes zwemmen, in een half uur zoveel mogelijk. Maar ja, dat is natuurlijk niet de bedoeling, want daarvoor heb je de energie niet. Ja, op gegeven moment zeiden ze ook wel van daar heb je kussens liggen, die moest ik dan onder mijn hoofd doen en zo’n band onder mijn benen en dan moest ik zo gaan liggen. Lekker ontspannen. Nou dat vond ik zo lastig want ik had zoiets ja en die baantjes dan?!

 

Diederik Jekel

Maar ik wil beter worden en nu.. en voelde je een beetje effect alsof je lui aan het doen was eigenlijk?

 

Hanneke Mentink

Ja maar het was wel supergoed.

 

Karlein Schreurs

Richtlijnen geven een richting aan. En het is belangrijk dat alle behandelaars, dus ook dokters kijken naar wat het effect is van het opvolgen van die richtlijnen bij deze individuele patiënt. En dus, als je gaat trainen, moet je kijken wat dat doet met die patiënt. En dus, je moet vragen daarnaar hoelang is die hersteltijd geweest

 

Diederik Jekel

Niet zomaar door blijven..

 

Karlein Schreurs

Niet zomaar rücksichtslos door blijven pushen. Wij psychologen hier, moeten kijken naar het lichaam. Bij ons de fysiotherapeuten, ergotherapeuten weten allemaal dat gedachten een heleboel met mensen doen. En kijken daar naartoe, daarnaar. Dit soort complexe syndromen kun je alleen maar met meerdere disciplines behandelen wanneer bereid bent je eigen straatje een beetje los te laten.

 

Voice over

Een deel van de patiënten zal moeten wachten op een adequate medische behandeling en in de tussentijd hopen dat ze door de wetenschap en maatschappij niet als aanstellers versleten worden.